Τεχνικά Επαγγέλματα: Πυλώνες στήριξης της Βιομηχανίας και της Απασχόλησης
Από την κα. Έλενα Καματέρη, γενική διευθύντρια του Συνδέσμου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΘΕΒ)
Σε οποιαδήποτε οικονομία, όσο τεχνολογικά προηγμένη και είναι, η επιχειρηματικότητα δε μπορεί να εξελιχθεί χωρίς τη συμβολή των κατάλληλων ανθρώπων που εργάζονται σε αυτή. Η επιχείρηση είναι οι άνθρωποί της και, όσο κοινότυπο και αν ακούγεται, η συλλογική εμπειρία των βιομηχανικών συνδέσμων από την συνεχή επαφή με τις επιχειρήσεις μέλη τους το επιβεβαιώνει.
Αποτελεί ένα παράδοξο για την εποχή μας το γεγονός ότι, παρά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε δυναμικούς κλάδους της οικονομίας καταγράφουν ελλείψεις προσωπικού και αδυναμία εξεύρεσης των κατάλληλων υποψηφίων.
Το θέμα αυτό είναι γνωστό και πολυσύνθετο και διαμορφώνεται από πολλές οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους. Μέρος όμως του προβλήματος εντοπίζεται στα μεσαίου επιπέδου επαγγέλματα, κυρίως στους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας, τα οποία βρίσκονται στο επίκεντρο των αναζητήσεων των επιχειρήσεων χωρίς όμως η ζήτηση αυτή να αντιστοιχίζεται επαρκώς από κατάλληλα καταρτισμένους υποψηφίους. Επομένως, η συνθήκη αυτή διαμορφώνει μια σημαντική δυναμική για τους ανθρώπους που έχουν το γνωσιακό υπόβαθρο να καλύψουν αυτές τις θέσεις εργασίας.
Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε ο ΣΕΒ βάσει των στοιχείων απασχόλησης της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο 2013-2019 – την περίοδο δηλαδή μετά την κορύφωση της οικονομικής κρίσης και πριν από την εκδήλωση της πανδημίας – η απασχόληση στη Μεταποίηση, τα Logistics, τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, την Ενέργεια και την Εξόρυξη αυξήθηκε ταχύτερα από ότι η απασχόληση στο σύνολο της οικονομίας. Το 2019, το 68% των εργαζομένων στους κρίσιμους παραγωγικούς κλάδους απασχολούνταν σε επαγγέλματα τέτοια, που στηρίζονται στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, όταν για το σύνολο της οικονομίας, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 37%. Μεταξύ των επαγγελμάτων, πολυπληθέστερες κατηγορίες ήταν οι «Χειριστές», οι «Τεχνίτες» και τα «Επαγγέλματα Διοίκησης και Οικονομίας», τα μεσαίου επιπέδου επαγγέλματα που αναφέραμε, που όμως βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ζήτησης και εξελίσσονται ως βασικοί πυλώνες ενίσχυσης της απασχόλησης. Η δε ποσοστιαία μεταβολή στην απασχόληση στους κρίσιμους παραγωγικούς κλάδους ήτανε 18,4% έναντι του συνόλου της οικονομίας που ήτανε 11,3%.(Δ1)
Δ1. Aριθμός απασχολούμενων και ποσοστιαία μεταβολή της απασχόλησης για τα έτη 2013 και 2019 στο σύνολο της οικονομίας και στους κρίσιμους παραγωγικούς κλάδους (εντός παρενθέσεων το μερίδιο κάθε κλάδου ως προς τη συνολική απασχόληση).
1 Κλάδοι 10 έως 33 ΣΤΑΚΟΔ 08
2 Κλάδοι ΣΤΑΚΟΔ 08: 49 Χερσαίες μεταφορές και μεταφορές μέσω αγωγών, 51 Αεροπορικές μεταφορές, 52 Αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες, 53 Ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες.
3 Κλάδοι ΣΤΑΚΟΔ 08: 05 Εξόρυξη άνθρακα και λιγνίτη, 06 Άντληση αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, 07 Εξόρυξη μεταλλευμάτων, 08 Λοιπά ορυχεία και λατομεία» και 09 Υποστηρικτικές δραστηριότητες εξόρυξης.
4Κλάδοι ΣΤΑΚΟΔ 08: 61 Τηλεπικοινωνίες, 62 Δραστηριότητες προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, παροχής συμβουλών και συναφείς δραστηριότητες, 63 Δραστηριότητες υπηρεσιών πληροφορίας.
5 Κλάδος ΣΤΑΚΟΔ 08: 35 Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού
Μέσα στο ίδιο πλαίσιο και με σκοπό να διερευνήσει τις ανάγκες των θεσσαλικών επιχειρήσεων για ανθρώπινο δυναμικό αλλά και να τεκμηριώσει την αναγκαιότητα των δράσεων του, ο ΣΘΕΒ διενήργησε έρευνα με τη συμμετοχή των επιχειρήσεων μελών του τον Ιούλιο του 2022. Από τα στοιχεία των επιχειρήσεων προέκυψε ότι μεταξύ 12 ειδικοτήτων που προτάθηκαν ως πιθανές ανάγκες, η επικρατέστερη ήτανε αυτή του Ηλεκτρολόγου Αυτοματιστή. Εδώ να σημειώσουμε ότι η τυπική για τη βιομηχανία ανάγκη για ηλεκτρολόγο – γνώστη των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων – αναβαθμίζεται πλέον σε ανάγκη για ηλεκτρολόγο μεν αλλά καταρτισμένο σε μια επιπλέον βαθμίδα εξειδίκευσης, αυτή του ηλεκτρολόγου αυτοματιστή.
Εξετάζοντας το θέμα της τεχνικής επαγγελματικής κατεύθυνσης γενικότερα, αποτελεί γεγονός ότι τα δυναμικά τεχνικά επαγγέλματα είχανε χάσει για αρκετά χρόνια την ελκυστικότητά τους σε νέους ανθρώπους που αναζητούν τη δουλειά εκείνη που θα τους επιτρέψει να διεκδικήσουν τη ζωή και το μέλλον τους. Αυτό ίσως να πηγάζει από τη λανθάνουσα νοοτροπία μιας ολόκληρης κοινωνίας που εδώ και δεκαετίες θεωρεί ότι οι σχολές Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι μονόδρομος για την απορρόφηση των νέων της από την αγορά εργασίας και η μόνη ελπίδα για ικανοποιητικές αποδοχές.
Η τρέχουσα πραγματικότητα έρχεται να διαψεύσει τα στερεότυπα και να δείξει ότι τα δυναμικά τεχνικά επαγγέλματα μπορούν να μην είναι μια «δεύτερη» και μη-συνειδητή επιλογή για τους νέους. Και αυτό γιατί, όπως είναι αναμενόμενο, η αυξημένη ζήτηση για μια ειδικότητα που δεν αντιστοιχίζεται από την ανάλογη προσφορά, οδηγεί σε σημαντική αύξηση των αμοιβών.
Από τη ίδια μελέτη του ΣΕΒ προκύπτει ότι σε επαγγέλματα όπως ηλεκτρολόγοι και ηλεκτρονικοί, τεχνικοί πληροφορικής και επικοινωνίας και οι υπάλληλοι γενικών καθηκόντων και χειριστών μηχανών με πληκτρολόγιο, προσφέρονται αμοιβές υψηλότερες από το μέσο μισθό της οικονομίας. Ακόμη και στις περιπτώσεις δυναμικών επαγγελμάτων χαμηλών τυπικών προσόντων, όπως είναι οι οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού, οι συναρμολογητές (μονταδόροι) και οι χειριστές σταθερών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού, οι μέσοι μισθοί βρίσκονται πολύ κοντά στον μέσο μισθό της οικονομίας. (Δ2)
Δ2. Δυναμισμός* και σχετικός μισθός επαγγελμάτων**
* Αλυσωτός μέσος δείκτης δυναμισμού 2014-2019
** Μέσος μισθός του επαγγέλματος προς τον μέσο μισθό της οικονομίας για το 2019
Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν όλες αυτές τις απόψεις που διατυπώνονται συχνά πλέον στην ανοιχτή συζήτηση που υπάρχει μεταξύ των βιομηχανιών φορέων και της βιομηχανίας. Στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία αλλά και σε αυτή που φέρνει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, χρειαζόμαστε ηλεκτρολόγους αυτοματιστές να επιβλέψουν τα προηγμένης τεχνολογίας μηχανήματα αυτοματοποιημένης παραγωγής στη βιομηχανία, εξειδικευμένους χειριστές μηχανημάτων έργου για την υλοποίηση της πληθώρας κατασκευαστικών έργων και την επιχειρησιακή υποστήριξη των εφοδιαστικών αλυσίδων και τεχνικούς πληροφορικής και επικοινωνιών για να διαχειριστούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των ελληνικών επιχειρήσεων που τόσο έχει αργήσει σε σχέση με άλλες χώρες που είναι απέναντί μας στο διεθνή ανταγωνισμό. Και το βασικότερο όλων: οι επιχειρήσεις είναι πρόθυμες να τους ανταμείψουν ανάλογα.
Aναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης
Καθώς όμως τα επαγγέλματα τεχνικής εκπαίδευσης παρουσιάζουν ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση στους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας, τόσο αυξάνεται και η ανάγκη συνεχούς αναβάθμισης των γνώσεων και δεξιοτήτων που προσφέρει το σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης στους αποφοίτους που εισέρχονται στην αγορά εργασίας και διεκδικούν θέσεις υψηλής ζήτησης.
Αποτελεί κοινή πεποίθηση των επιχειρήσεων ότι υπάρχει ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ της υπάρχουσας τεχνικής εκπαίδευσης και των πραγματικών γνωσιακών αναγκών που υπάρχουν στις επιχειρήσεις που μετασχηματίζονται προς ένα πιο σύγχρονο, ψηφιακό και τεχνολογικά ώριμο μοντέλο λειτουργίας.
Με άλλα λόγια, ο μέσος απόφοιτος τεχνικής σχολής δεν είναι σε θέση να λειτουργήσει άμεσα σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον με τα γνωσιακά εργαλεία που διαθέτει από τη σχολή του. Αυτό, κατά τα λεγόμενα των επιχειρήσεων, ισχύει τόσο για τα τεχνικά επαγγέλματα όσο και για τις θέσεις στις οποίες απασχολούνται εργαζόμενοι απόφοιτοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Η επιχειρηματικότητα καλείται να λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον που εξελίσσεται ραγδαία, επομένως με τον ίδιο ρυθμό οφείλουν να εξελίσσονται και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτή. Για να επέλθει όμως η ζητούμενη αντιστοίχιση των δεξιοτήτων των αποφοίτων με αυτές που ζητά η αγορά εργασίας και οι ανάγκες της επιχειρηματικότητας, πρέπει να υπάρξει μια συντονισμένη προσπάθεια Πολιτείας και επιχειρήσεων ώστε να αναβαθμιστεί το σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
Αυτό απαιτεί ένα ουσιαστικό ανασχεδιασμό των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών φορέων (ΙΕΚ, ΕΠΑΛ, Σχολές Μαθητείας ΟΑΕΔ) με την ανάλογη προσαρμογή των θεματικών ενοτήτων κατάρτισης σε ένα πλαίσιο συμβατό με την καθημερινή επιχειρησιακή πραγματικότητα.
Η συνθήκη αυτή θα εξασφαλίσει ταυτόχρονα δύο στόχους που κάθε κοινωνία επιθυμεί: την επαγγελματική αποκατάσταση των νέων της μέσω της αποτελεσματικής μετάβασής τους στην αγορά εργασίας και την διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων της χώρας μέσω της στελέχωσής τους με το κατάλληλο, καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Ο ΣΘΕΒ, αναγνωρίζοντας την αξία που έχει για μια επιχείρηση η στελέχωσή της με τους κατάλληλους ανθρώπους, έχει θέσει το σημαντικότατο αυτό ζήτημα ως μια από τις βασικές του προτεραιότητες και σχεδιάζει δράσεις που έχουν σαν στόχο τη διασύνδεση των αποφοίτων τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις που εκπροσωπούν τους παραγωγικούς κλάδους της θεσσαλικής οικονομίας.
Απαρχή των δράσεων του ΣΘΕΒ αποτελεί η Πρωτοβουλία Skills4Jobs για Ηλεκτρολόγους Αυτοματιστές στη Θεσσαλία συνεργασία ΣΕΒ – ΣΘΕΒ, ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης τεχνικών δεξιοτήτων, συμβουλευτικής και απασχόλησης για την ειδικότητα του Ηλεκτρολόγου Αυτοματιστή στη Θεσσαλία που υλοποιείται σε συνεργασία με τον ΣΕΒ και το ΙΒΕΠΕ-ΣΕΒ, με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Θεματικών Δωρεών του Ιδρύματος Μποδοσάκη και τη χορηγική υποστήριξη των επιχειρήσεων EXALCO Α.Ε., ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ, ΜΕΤΑΛΛΕΜΠΟΡΙΚΗ Θ. ΜΑΚΡΗΣ Α.Ε., ΜΠΕΤΤΙΝΑ ΑΒΕΕ και ΠΡΟΚΕΛ Α.Ε.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην προώθηση 15 Ηλεκτρολόγων – Αυτοματιστών σε ποιοτικές θέσεις εργασίας σε παραγωγικές επιχειρήσεις της Περιφέρειας Θεσσαλίας αφού ολοκληρώσουν ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα τεχνικής εκπαίδευσης βασισμένο στις ανάγκες της σύγχρονης βιομηχανίας. Aπευθύνεται σε απόφοιτους τεχνικής εκπαίδευσης με μηδενική ή ελάχιστη εργασιακή εμπειρία και πλαισιώνεται από έναν κύκλο υποστηρικτικών ενεργειών και κατάρτισης με στόχο την ομαλή ένταξη των συμμετεχόντων στην αγορά εργασίας.
Η δράση προσφέρεται δωρεάν ως μία συνεισφορά της βιομηχανίας προς την κοινωνία και τους εργαζόμενους της Θεσσαλίας.
ΣΕΒ και ΣΘΕΒ, στηριζόμενοι στα αποτελέσματα των ερευνών τους, κάνουν τη δική τους προσπάθεια να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας στηρίζοντας άτομα με τεχνική παιδεία να βρουν έναν χρήσιμο ρόλο σε μια δυναμική επιχείρηση και να καλύψουν ταυτόχρονα την τρέχουσα ανάγκη των επιχειρήσεων για μια πολύτιμη τεχνική ειδικότητα.
Με γνώμονα πάντα την υποστήριξη του θεσσαλικού επιχειρείν με δράσεις που αφήνουν θετικό αποτύπωμα στην τοπική κοινωνία, φιλοδοξούμε η δράση αυτή να είναι το πρότυπο μελλοντικών πρωτοβουλιών για την κάλυψη θέσεων εργασίας για οποιαδήποτε ειδικότητα έχει ανάγκη η τοπική επιχειρηματικότητα.
Δείτε μια σύντομη σύνοψη του άρθρου ΕΔΩ